Bilgisayar hızlandırma rehberimizde mevcut performanstan memnun olmayan veya sisteminin yavaş çalıştığını düşünen kullanıcılar için taktikleri paylaşıyoruz. Kimimiz yeni aldığı bilgisayarın potansiyelini kullanamıyormuş gibi hissediyor, kimimiz ise emektar sistemlerinin suyunu sıkmaya çalışıyor. Her ne şekilde olursa olsun, sistem performansınızı yükseltecek bazı yöntemler bulunuyor. Biz de rehberimizde PC’nizi nasıl hızlandırabileceğinize farklı yaklaşımlar ile göz atıyoruz.
Bilgisayar hızlandırma yöntemlerini kullanmadan önce bilmeniz gerekenler
Ne olursa olsun bilgisayarınızın performansı, sistem bileşenleri ve bunların kendi içerisindeki uyumuyla ilgilidir. Yani 5000 MHz saat hızıyla çalışabilen RAM bellekleriniz eğer 3600 MHz kapasitesi olan bir anakartın üzerindeyse, tam potansiyelini almanız mümkün değildir. İşlemci olarak Ryzen 7 5800X3D kullanıyor fakat RTX 2060 ekran kartıyla destekliyorsanız, oyun performansınızın bir yerde takılması da tesadüf değil. Bu nedenle her şeyden önce sistem bileşenlerinizi gözden geçirmeniz ve darboğaz konusunu araştırmanız gerekiyor.
Darboğaz (bottleneck) konusuna hakim olmalısınız
Darboğaz konusunu kısaca özetleyecek olursak, bilgisayarınızdaki sistem bileşenlerinin birinin bir diğerinin potansiyelini sınırlıyor olması olarak özetleyebiliriz. İngilizcesi “bottleneck” olarak geçen bu durum bilgisayarınızın tüm bileşenleri arasında yaşanıyor olabilir. Bilgisayar hızlandırma yöntemlerine göz atmadan önce sisteminizin eğer darboğaz sorunu varsa nerede olduğunu ve nasıl çözümler üretebileceğinizi araştırmalısınız. Video oyunlarında genellikle darboğaz için ekran kartı ve işlemci üzerinden gözlem yapılır. Bunun için de çeşitli siteler üzerinden -örnek olarak PC-Builds’i gösterebiliriz- ekran kartınız ve işlemciniz için kullanım amacınıza göre darboğaz testi yapabilirsiniz.
Sisteminizdeki arızalar da performans sorununa sebep olabilir
Anakartınız, işlemciniz, ekran kartınız, güç kaynağınız, depolama birimleriniz veya RAM bellekleriniz üzerindeki arızalar performans kaybına sebep olabilir. Hatta bu sorunlar, eğer erken çözülmezse geri dönüşü olmayan kritik sorunlara sebep olabilir ve bilgisayar sisteminizi kötü etkileyebilir. Bu nedenle yalnızca bilgisayar hızlandırma için değil, sağlığını korumak ve sorun varsa öğrenmek için de ara sıra testler yapabilirsiniz.
Örneğin, Windows Bellek Tanılama aracını veya harici test yazılımları (memtest86 gibi) kullanarak RAM’inizde herhangi bir sorun olup olmadığına göz atabilirsiniz. CrystalDiskInfo gibi uygulamalar ile depolama birimlerinizin sağlık durumlarını öğrenebilir, eğer bir sorun varsa görebilirsiniz. Ekran kartınız için ise ekran kartı sürücü yazılımlarıyla stres testi yaparak kararlılıklarını gözlemleyebilir ve bir sorun varsa çözebilirsiniz. Yine aynı şekilde, Furmark gibi ekstra uygulamalar kullanmak da mümkün. Ancak biz, eğer yeterince yetkinliğiniz yoksa herhangi bir üçüncü parti uygulama kullanmanızı önermiyoruz.
Bilgisayar hızlandırma yöntemleri: 2024 yılında uygulayabileceğiniz bazı ayarlar
Sisteminizde ciddi oranlarda darboğaz veya donanım arızası gibi bir durum olmadığından eminseniz, artık uygulayabileceğiniz ayarlara göz atabiliriz. Bunların hepsini sizlerle paylaşıyoruz. Dilerseniz gelin başlayalım.
1.) Arka plan uygulamalarını kapatma
Bilgisayar hızlandırma yöntemlerinden uygulamanız gereken ilk şey; arka plan uygulamalarını kapatmak olmalı. Windows’un kullanmadığınız birçok özelliği arkada çalışan hizmetler olarak sisteme ekstra yük bindirebilir. Kullanmadığınız bir şey için sisteminizin kısıtlı bütçesinden kaynak ayırmak ne kadar mantıklı? Aşağıdaki adımları takip ederek Windows’un arka plan uygulamalarını nasıl kapatacağınızı öğrenebilirsiniz.
Windows 10 için:
- Başlat menüsünü açarak “Arka plan uygulamaları” yazın.
- Arama sonuçlarından Windows’un arka plan uygulamaları ayarlarına tıklayın.
- Açılan pencerede 3B görüntüleyici, alıntı ve taslak, Cortana gibi uygulamaları “Açık” durumdan “Kapalı” duruma getirin.
- Kullanmayacağınız tüm uygulamaları buradan kapatın.
Windows 11 için:
- Başlat menüsüne “Ayarlar” yazın.
- Arama sonuçlarından Windows uygulamasına tıklayın.
- Açılan pencerede sol bölümden “Uygulamalar” sekmesine ilerleyin.
- “Yüklü Uygulamalar” bölümüne ilerleyin.
- Kullanmadığınız bir uygulamanın yanındaki üç nokta işaretine tıklayın.
- “Gelişmiş seçenekler” bölümüne tıklayın.
- “Arka plan uygulaması izinleri” bölümünü “Hiçbir zaman” olarak değiştirin.
- Kullanmayacağınız bütün programlara bu ayarı uygulayabilirsiniz.
2.) Başlangıçta açılan uygulama sayısını azaltma
İkinci bilgisayar hızlandırma yönteminde sadece kullandığınız süre içerisinde değil, açılırken de performansı olumsuz etkileyen uygulamalardan kurtulmanız gerekiyor. Bunun için de başlangıçta çalışan ve o anda ihtiyacınız olmadığı uygulamaları devre dışı bırakmalısınız. Bunlar arasına oyun başlatıcıları, çeşitli programların hizmetleri gibi örnekler bulunabilir. Hem Windows 10, hem de Windows 11’de başlangıç uygulamalarını kapatmak hemen hemen aynıdır. Her ikisinde de aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
- CTRL + SHIFT + ESC tuşlarına basarak “Görev Yöneticisi“ni açın.
- Sekmeler arasından “Başlangıç” bölümünü bulun. Burada uygulamalar listelenecektir.
- Kullanmadığınız uygulamalara sağ tıklayarak “Devre Dışı Bırak” seçeneğini seçin.
- Kullanmadığınız bütün uygulamaların bilgisayarınız açılırken çalışmasını bu şekilde engelleyebilirsiniz.
Eğer çok fazla ihtiyaç duymadığınız uygulamayı devre dışı bıraktıysanız, ilk çalıştırmanızda bilgisayarınızdaki performans artışını direkt fark edeceksiniz. Bu yöntem bilgisayarın açılma süresini kısaltmak için geçerlidir.
3.) Microsoft’un bilgisayar hızlandırma programı: PC Manager
Microsoft tarafından yayınlanan, dolayısıyla birinci parti bir uygulama olan Microsoft PC Manager da bilgisayarınızı hızlandırmak için kullanabileceğiniz araçlar arasında yer alıyor. RAM boşaltma, kullanılmayan dosyaları temizleme, eski sistem dosyalarını silme gibi özellikleri bulunuyor. Aynı zamanda bu uygulama, daha önce başlangıç uygulamaları arasından hangisinin sisteminize en çok yük bindirdiği gibi bilgileri de sunuyor. Tamamen ücretsiz olan bu uygulamayı Microsoft Store üzerinden indirerek bilgisayarınıza yükleyebilirsiniz. Hem Windows 10, hem de 11 sürümlerinde çalışıyor.
3.) İşletim sistemini SSD’ye yüklemek
Son yıllarda iyice hayatımızın bir parçası olan Solid State Driver (SSD) tipi depolamalar, oldukça yüksek işlem hızına sahipler. Bu da onların Windows dosyalarını daha hızlı okumasını, değişiklikleri daha hızlı yazmasını ve dolayısıyla performansı artırmasını sağlıyor. Bilgisayar hızlandırma yöntemlerinden birisi de Windows’u yükleyeceğiniz diski SSD olarak belirlemektir. Bu sayede bilgisayarınız daha hızlı açılacak ve diğer bütün işlemlerin de daha hızlı gerçekleştiğini göreceksiniz.
4.) Pencere animasyonlarını iptal ederek bir illüzyon yaratmak
Teknik olarak bilgisayarınızın daha az işlem gücü kullanmasını sağlamasa da pencere animasyonlarını iptal ederek küçük bir illüzyon yaratabilirsiniz. Bu estetik kaygılarınıza göre kullanmak veya kullanmamak arasında seçimin tamamen size ait olduğu bir yöntem. Doğrudan bilgisayar hızlandırma yöntemleri arasına eklesek de kişisel tercihinizin ön planda olduğunu belirtelim. Aşağıdaki adımları takip ederek bu yöntemi uygulayabilirsiniz:
- Başlat menüsünü açarak “Gelişmiş sistem ayarları” yazın.
- “Gelişmiş sistem ayarlarını görüntüle” sonucuna tıklayın.
- Açılan pencerede “Performans” sekmesini bulun.
- Buradan “Ayarlar” butonuna tıklayın.
- Yer alan onay kutucukları arasından “En iyi performans için ayarla” ayarını seçin.
- Ardından alt tarafta yer alan “Ekran yazı tipi kenarlarını düzelt” seçeneğini işaretleyin.
- Uygulayın ve kapatın.
Bu ayarlardan sonra pencereler animasyon olmadan açılacak ve büyük ölçüde hızlı görünecek. Ancak sistem bileşenleriniz yeteri kadar işlem gücü üretemiyorsa, yine bazı bekleme süreleri olabileceğini belirtelim. Dediğimiz gibi bu tamamen illüzyon yaratmak ile ilgili bir yöntem.
5.) Xbox Game Bar’ı kullanmıyorsanız kapatmak
Oyun kayıtları için Xbox Game Bar’ı kullanmıyorsanız, açık kalmasına da gerek yok demektir. Ancak çoğu durumda, Windows’un varsayılanı olarak açıktır. Windows 10 bilgisayarlarda başlat menüsüne “Xbox Game Bar” yazarak ilgili menüye gidebilir ve oradan kapatabilirsiniz. Windows 11’de ise “Ayarlar” penceresinde Xbox Game Bar’ı bularak buradan kapatabilirsiniz. Eğer aktif olarak kullanıyorsanız, kapatmanıza gerek yok. Daha eski tarihli rehberlerde Oyun Modu’nu kapatmanız gerektiği önerisini görmüş olabilirsiniz; ancak bunu yapmanıza gerek yok. Windows’a gelen son güncellemeler ile oyun modu da bazı durumlarda oyun performansını artırabiliyor.
Bilgisayar hızlandırma için overclock (hız aşırtma) yapmalı mısınız?
Bu soru çok önemlidir ve kesinlikle uzmanlık gerektirir. Eğer hız aşırtma veya donanım teknolojileri konusunda derinlemesine bilgi sahibi değilseniz, overclock konusunda herhangi bir aksiyon almanızı önermiyoruz. Zira bu durum bilgisayarınıza geri dönüşü olmayan hasarlar verebilir. Hız aşırtmanın nasıl, hangi donanımlara ne şekilde yapıldığını öğrenmek için ise Overclock nedir başlıklı yazımızı mutlaka okuyun. Fakat hız aşırtma yaparken tamamen kendi riskinizi alarak yaptığınızı unutmayın. Birçok donanım üreticisi de bu durumda yaşanabilecek sorunlardan ötürü sorumluluk kabul etmez.
Bilgisayar hızlandırma yöntemleri ve bilmeniz gereken detaylar bu şekildeydi. Yaşadığınız sorunları ayrıca yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz. Elimizden geldiğince çözüm üreterek işinizi kolaylaştırmaya gayret edeceğiz.
