Oyun bilgisayarı kavramı uzun süredir hayatımızın bir parçası ve gelişen teknoloji, kullanıcılar için dikkat edilmesi gereken yeni katmanlar ekliyor. Eğer yüksek oyun performansı için bir sistem toplama veya satın alma düşünceniz varsa, dikkat etmeniz gereken her şeyi sizlerle bu yazıda paylaşıyoruz. Bileşenlerin detaylarına inerek işlemci, ekran kartı, RAM ve güç kaynağı gibi donanımlarda önemli detayları ve genel performans için bilmeniz gerekenleri yazımızda bulabileceksiniz. Dilerseniz gelin, önce temel kavramlardan başlayarak tüm detaylara birlikte göz atalım.
Oyun bilgisayarı ve normal bir sistem arasındaki fark nedir?
Öncelikle oyun bilgisayarı kavramını anlamak gerekiyor. Video oyunları gibi yüksek işlem gücü gerektiren yazılımlar için özel olarak üretilen bileşenlerden toplanan bu sistemler, yüksek güç tüketimi ve performans sunarlar. Gündelik işler için tasarlanan normal bilgisayarlar ise daha az güç tüketir, haliyle sadece gündelik işleri halletmek için gerekebilecek işlem gücünü üretirler. Tabii ki güçlü oyuncu bilgisayarları sadece oyunlarda değil, birçok farklı işte de kullanılabilir. Ancak temel olarak oyun performansı için toplanırlar.
Genelde bu terim kullanıldığında gözümüzün önünde RGB ışıklandırmalı ve büyük kasalar canlanır. Estetik olarak böyle bir alışkanlık oturmuş olsa bile hikmet kasada değil, içindeki bileşenlerdedir. Bu nedene bir oyun bilgisayarı toplamak istiyorsanız, bileşenlere dair detayları çok iyi bilmeniz gerekir. Sadece toplamak için değil, birçok yerde satılan hazır sistemleri almaya karar vermek için de bu bilgiyi kullanabilirsiniz. Bu tür sistemlerde öne çıkan bileşen ekran kartı olsa da hepsi aynı öneme sahiptir. Gelin tüm bileşenlerin önemli noktalarını birlikte inceleyelim.
- İlginizi Çekebilir: Bilgisayar hızlandırma rehberimiz
Oyun bilgisayarı toplamanın anahtarı: “DENGE”
Eğer bir oyun bilgisayarı toplamak istiyorsanız, bu sistemin aşırı güçlü bileşenlerden veya çok havalı parçalardan oluşması her zaman ilk önceliğiniz olmamalı. Bilgisayar sistemlerinde denge her şeydir. Yazının ilerleyen bölümlerinde darboğaz konusunda da bu tarafa vurgu yapacağız ancak bir sistemin dengeli olması, kendi potansiyelini en iyi şekilde kullanabilmesini ve dolayısıyla verdiğiniz paranın hakkını vermesini sağlar. Peki bu denge nasıl sağlanır? Aslında çok basit; topladığınız bütün bileşenlerin yaklaşık işlem gücü üretmesini sağlamalısınız. Yani çok güçlü bir ekran kartı için zayıf bir işlemci veya çok güçlü bir işlemciye zayıf bir ekran kartı seçmemelisiniz. Dengeyi sağlamanın altın kuralı, bileşenlerin birbirlerini zorlamasını engellemektir.
Bileşenlerdeki dengenin altın kuralı: “Darboğaz”
Darboğaz terimi finanstan tutun da üretim zincirlerine kadar birçok farklı alanda kullanılabilir. Bilgisayar sistemlerinde ise darboğaz en çok işlemci, ekran kartı ve güç kaynağı bileşenleri arasında görülür. Burada diğerlerinden çok daha zayıf veya güçlü olan donanımlar, tüm sistemin potansiyeline ulaşmasını engellerler. Ancak darboğaz için temel parametre, ekran çözünürlüğünüz ve güç tüketiminizdir.
Günümüzde birçok darboğaz hesaplaması için 1920×1080 çözünürlük temel alınır. Sistem bileşenlerinin bu çözünürlükte birbirlerinde yarattıkları performans kaybına göre hesaplamalar yapılır. Ekran kartı ve işlemci arasındaki darboğazı hesaplamak için, eğer bilgisayar donanımlarıyla içli dışlı değilseniz üçüncü parti siteleri kullanabilirsiniz. Bunun için PC Builds’in “Bottleneck Calculator” uygulamasını önerebiliriz. Buraya ekran çözünürlüğünü, almayı düşündüğünüz ekran kartını ve işlemciyi girerek ne kadar darboğaz olduğunu görebilirsiniz. Biz örnek olarak AMD Ryzen 3 1300X işlemcili bir bilgisayara RTX 4070 Super ekran kartı taktığımızda ne kadar darboğaz olacağını hesapladık. Tahmin edebileceğiniz gibi katastrofi ile sonuçlandı. Sonucu aşağıdaki görselden inceleyebilirsiniz.
Yaptığımız testte video oyunlarını referans alabilmek için GPU ağırlıklı işlemleri seçtik ve %41.5 oranında darboğaz yaşandığı sonucunu aldık. Burada Ryzen 3 1300X işlemcinin, RTX 4070 Super için fazlasıyla zayıf bir işlemci olduğunu görüyoruz. Yani darboğazı gidermek için daha güçlü bir işlemci tercih etmemiz gerekiyor. Peki hangisini seçebiliriz? Mesela Ryzen 7 7800X3D’yi seçelim.
İşlemciyi yükselterek yaptığımız testlerde 1080p çözünürlüğünde Ryzen 7 7800X3D bile RTX 4070 Super için zayıf kalıyor. Peki bu kadar güçlü bileşenlere sahipken, neden 1080p çözünürlük kullanalım? Aynı testi 2K çözünürlükte yaptığımızda ise aşağıdaki sonuçları alıyoruz.
İşte oyun bilgisayarı toplarken darboğaz için çözünürlüğün temel parametre olmasının sebebi tam olarak bu. Gördüğünüz gibi AMD Ryzen 7 7800X3D ve Nvidia RTX 4070 Super, 2560×1440 (2K) çözünürlükte neredeyse hiç darboğaz yapmıyor. Yani bu ikili, oyunlarda birbiriyle harika şekilde çalışarak bilgisayar sisteminizin sunabileceği en iyi performansı verecek. Siz eğer bütçeyi doğru kullanmak ve 1080P çözünürlük sunacak bir oyun bilgisayarı toplamak istiyorsanız, RTX 3060 veya AMD eşdeğeri bir ekran kartı ile uygun işlemci arayışına girebilirsiniz.
Peki darboğaz yalnızca ekran kartı ve işlemcide mi olur?
Kesinlikle hayır. Darboğaz bilgisayar sisteminin hemen hemen tüm bileşenleri arasında yaşanabilir. Ancak en büyük etkiyi işlemci ve ekran kartı arasındaki darboğaz ile hissederiz. Bunun dışında çok önemli olan bir diğer faktör ise güç kaynağıdır. Buna ise yazının ilerleyen bölümlerinde ayrı bir başlıkta yer vereceğiz.
- İlginizi Çekebilir: Overclock nedir, tehlikeli midir?
İşlemci seçerken bilmeniz gereken önemli detaylar
Oyun bilgisayarlarındaki en önemli bileşenlerden birisi de işlemcidir. Günümüzde oyunlar eskisi gibi çoğunlukla ekran kartına yüklenmiyor; artık güçlü birer CPU’ya da ihtiyaç duyuyorlar. Bunun sebebi değişen render teknolojileri, gelişen fizik motorları ve daha gerçekçi hale gelen parçacık sistemleri gibi teknik ilerlemelerden kaynaklanıyor. Bu nedenle artık gerçekçiliğin zirvesine ulaşmak için amiral gemisi bir ekran kartıyla birlikte, en az onun kadar güçlü bir işlemcinizin de olması gerekiyor.
Özellikle rekabetçi oyunlarda vakit geçiren (Valorant, Counter-Strike 2, Rocket League, Fortnite vb.) bir oyuncuysanız, sizin için önemli kriterlerden birisi işlemcinizin önbellek boyutu olmalıdır. Çünkü bu tür oyunlarda yalnızca 60 FPS’yi geçmek yetmez; monitörünüzün yenileme hızı kadar FPS değerlerini sabit ve kesintisiz olarak almanız gerekir. Daha yüksek önbellek boyutu demek, düşük boyutlu işlemcilere göre daha fazla FPS anlamına gelir. Sisteminizin ürettiği işlem gücüne bağlı olarak 10-30 FPS arası bir artış bekleyebilirsiniz.
İşlemcilerde dikkat edilmesi gereken diğer özellikler de çekirdek sayısı ve saat hızıdır. Günümüzde modern oyunlar için en az 6 çekirdekli işlemcilerin kullanılması gerekiyor. Zaten 6 çekirdekli işlemciler, genelde 12 mantıksal işlemciye sahip oluyorlar. Bu da aynı anda çok daha fazla işi yapabilmeleri anlamına geliyor; ki bunu modern oyunlarda yapabilmeleri çok önemli. Çünkü bazı oyunlarda parçacık sistemleri de işlemci üzerinde çalışabiliyor ve bu durumda işlemci hem kare üretmek, hem de bu yan görevlerle ilgilenmek durumunda kalıyor. Düşük çekirdekli işlemcilere sahip oyun bilgisayarları, bu görevler esnasında takılma sorunlarına sebep olabilir.
Saat hızı ise işlemcinizin temel performans metriğidir. Ne kadar yüksek saat hızıyla çalışırsa, işlemleri o kadar hızlı bitirebilir ve dolayısıyla art arda gelen işlemlerde yüksek performans sunar. Günümüzde işlemcilerin fabrika çıkışı sürümleri genelde 3.5 – 3.7 GHz saat hızı aralığında piyasaya sürülüyor. Ancak AMD’nin PBO, Intel’in Turbo özellikleri sayesinde bu işlemciler 4.5 GHz’e kadar hızlı çalışabiliyorlar. Tabii bu da haliyle yeni bir sorunu doğuruyor; ısınma problemi. Oyun bilgisayarları yüksek güç tüketimi nedeniyle doğru soğutulmadıkları durumlarda çok ısınırlar. Isınma sorununa ve olası çözümlere dair öneriler için bilgisayar ısınma sorunu rehberimize göz atabilirsiniz.
RAM seçerken dikkat etmeniz gereken önemli detaylar
Oyun bilgisayarı bileşenleri arasında belki de en üvey evlat muamelesi yaptığımız donanım RAM’dir. Ancak bu çok yanlış ve bu yanlıştan dönme vaktimiz gelmiş olabilir. Yeni sisteminiz için RAM seçerken dikkat etmeniz gereken en önemli iki parametre saat hızı ve CL (CAS) değeri olacaktır. Saat hızı belleğin çalışma hızını temsil ederken, CL değeri ise gecikmesini belirler. RAM alırken saat hızının yüksek, CL değerinin düşük olması her zaman çok daha iyidir.
Aynı zamanda bilgisayar konfigürasyonunuzda RAM bellekleri mutlaka çift kanalda kullanın. Bu ne demek oluyor? Örneğin, bilgisayarınızda 32 GB RAM kullanacağınızı düşünelim. Bu RAM’i tek slot olarak alıp tek slota takmak verebileceğiniz en kötü karar olacaktır. Büyük ve güçlü bir elinizin olduğunu fakat sadece iki parmağı olduğunu düşünün… Durum biraz buna benziyor. Bellekleri 2×16 GB şeklinde iki kanalda kullandığınızda, tek kanala oranla %15’lere varan performans artışı yaşayabilirsiniz. Bu nedenle buradaki darboğazdan ve performans kaybından kaçınmak adına, RAM bellekleri çift kanal kullanmak elzemdir.
Güç kaynağında darboğaz olursa ne olur? Nasıl önlenebilir?
Güç kaynağı bilgisayarınızın aslında en önemli bileşenidir. Güçlü bir oyun bilgisayarı için eğer zayıf bir güç kaynağı kullanıyorsanız, bilgisayarınız yeterli akımı alamaz. Bu nedenle güç kaynağı seçimi öncesinde sisteminizin yüksek performans kullanımındaki güç tüketimini bilmeniz gerekir. Bunun için sistem bileşenlerinizi girerek önerilen güç kaynağını hesapladığınız üçüncü parti siteleri kullanabilirsiniz.
Sisteminizin güç tüketimini anladıktan sonra ise bunun %15-20 fazlasını kapsayacak bir güç kaynağı tercih edebilirsiniz. Örneğin, sisteminiz tam yükte 400W enerji tüketiyorsa, 500W bir güç kaynağına ihtiyacınız var demektir. Aynı şekilde yükte 600W elektrik tüketen bir sisteminiz varsa, 750W güç kaynakları ihtiyacınızı karşılayacaktır. Bunun dışında alacağınız güç kaynaklarının bütçenize göre herhangi bir seviyede 80+ sertifikası olmasına özen gösterin. Aynı zamanda satın alacağınız markaları daha önce araştırarak, varsa kronik sorunlarına dair kullanıcı yorumlarını ve incelemeleri okuyun. Dengeli bir oyun bilgisayarı toplamanın altın kuralı denge olsa da bunu en mantıklı şekilde yapmanın ilk aşaması bilinçli bir tüketici olmaktır.
Oyun bilgisayarı alırken dikkat etmeniz gerekenler bu şekildeydi. Siz de sorularınızı bizlerle yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz. Elimizden geldiğince yanıtlayarak sizleri bilgilendirmeye gayret edeceğiz.
