Hoş geldiniz. Bu yazımızda özellikle bağımsız oyun geliştiricilerin son yıllarda bir türlü kopamadığı, hatta bir dönem Sony’nin dahi ilgisini çeken bir türden bahsedeceğiz. Roguelike nedir? Bu tür oyunların en belirgin özellikleri nelerdir? Sorularının yanıtını siz de merak ediyorsanız, doğru yerdesiniz. Dilerseniz gelin, önce türün geçmişine ve tarihine göz atalım, daha sonra belirgin özellikleriyle roguelike oyunlardan bahsedelim.
Roguelike nedir?
Roguelike türü, RYO ve zindan gezgini (dungeon crawler) türlerinin ortak noktalarda birleşiminden oluşur. Basitçe oyuncunun yenildiğinde tüm ilerlemesini kaybedebildiği, tekrar oynanabilirliği yüksek bir türdür. İlk kez 2008 yılında yapılan “Uluslararası Roguelike Geliştirme Konferansı” sırasında bu türün şablonu çizilmiş ve adına da “Berlin Yorumlaması” denilmiştir.
Berlin Yorumlaması (2008 Uluslararası Roguelike Geliştirme Konferansı)
Berlin Yorumlaması’na göre Roguelike türünde oyunların sahip olması gereken özellikler şöyledir:
- Rastgele çevre oluşturma: Oyundaki çevrenin rastgele oluşturulması.
- Kalıcı ölüm: Oyuncunun yenilmesi durumunda tüm ilerlemenin kaybedilmesi.
- Tur bazlı: Oyuncunun her komutu bir eyleme karşılık gelir. Oyunun zaman hassasiyeti bulunmaz, aksiyonlar planlanırken zaman
- Izgara tabanlı: Oyun tek tip karolardan oluşan bir ızgara üzerine inşa edilir. Canavarlar ve oyuncu boyutuna bakılmaksızın, her birim bir karo kaplar.
- Biçimsel olmaz: Hareket, savaş ve diğer eylemler aynı modda gerçekleşir.
- Karmaşıklık: Oyun belirli hedeflerin farklı yollarla çözülebileceği kadar karmaşık olmalıdır. Eşyaların ve bu eşyaların düşmanlarla etkileşimi önemlidir.
- Kaynak Yönetimi: Oyuncunun sınırlı kaynakları yönetmesi gerekir ve yeni bulduğu kaynaklar için bir kullanım alanı düşünmelidir.
- Hack’n slash: Roguelike oyunlarda oyuncunun çok fazla canavar kesmesi gerekir. Oyunun “dünyaya karşı oyuncu” yapısını benimsemesi gerekir. Düşmanların kendi arasında etkileşime girmediği oyunlardır (diplomasi, gruplaşma gibi özellikler yer almaz).
- Keşif: Oyuncunun zindanlarda dikkatlice keşif yapması gereken oyunlardır. Oyuncu her yeniden başladığında, oyun da yeni bir keşif deneyimi sunmalıdır.
Ayrıca 2008’de yapılan konferansta çizilen şablona göre roguelike oyunların ADOM (Ancient Domains of Mystery, 1994), Angband (1993), Crawl (Dungeon Crawl Stone Soup, 2006), Nethack (1987) ve Rogue (1980) oyunlarını temel alması gerekiyor.
Tabii ki oyuncular arasında uzun süredir tartışılan bu yorum, günümüzde geçerliliğini yitirmiş durumda. Artık oyun türlerini birbirinden keskin hatlarla ayırmanın çok zor olduğu bir dönemdeyiz. Yine de günümüzün roguelike oyunları, bu yorumdaki özelliklerin bir kısmını karşılamayı başarıyor.
Peki bu türün ilk oyunu -veyahut babası- kim?
Roguelike türü adını 1980 yapımı metin tabanlı bir rol yapma & zindan gezgini (dungeon crawler) oyunu olan Rogue’dan almıştır. ASCII tabanlı olan bu oyun zamanında bilgisayar terminallerinden dahi oynanabiliyordu. Oyun daha sonra Amiga, Amstrad CPC, Atari 8-bit, Atari ST, Commodore 64 ve hatta Nintendo Switch gibi platformlarda da boy gösterdi. Berlin Yorumlaması’na göre de bu oyun türün temellerinden birisini oluşturur. Ancak isim olarak anılırken “Rogue benzeri” olarak telaffuz edilse dahi bu aradaki benzerliği belirtmez; türün özel ismidir. Ayrıca orijinal oyun hala Steam’de bulunabilir.
Roguelite’in doğuşu…
Tür üzerinde bazı anlaşmazlıklar veya belirsizlikler olsa da bugün dönüp baktığımızda, bu türde oyunlar kendi formüllerinden çok uzaklaşmıyor diyebiliriz. Hatta bunun da bir alt türü ortaya çıktı ve “rogue-lite” terimiyle de tanıştık. Roguelite için verilebilecek en iyi örnek Supergiant Games tarafından geliştirilen Hades ve devam oyunu Hades 2 olabilir.
Roguelite ve Roguelike arasındaki fark tam olarak ne?
Günümüzde türlerin birbiriyle çok iç içe geçmesinden ötürü belirgin bir fark görünmüyor olsa da bu iki tür arasında da ince farklar bulunuyor. Aslında Berlin Yorumlaması’na tam anlamıyla uymayan roguelike oyunlar, bu kategoriye dahil ediliyor. Konferansta çizilen şablonun çok keskin hatları olduğunu ve kesin kuralları olduğunu fark etmişsinizdir. Roguelite ise türün kapsamını genişleten, o kalın çizgileri daha az önemseyen bir rol yapma oyunu türüdür.
Spelunky, Berlin Yorumlaması’ndan kısa süre sonra yayınlandığı için roguelite türünün büyümesine en çok katkı sağlayan oyunlardan biri olarak anılır. Daha sonra bunu The Binding of Isaac (2011), Rogue Legacy (2012) ve FTL: Faster Than Light (2012) takip etmiştir. Sınırları tur bazlı, ızgara tabanlı olarak çizilen roguelike oyunların aksine bunlar türün belli başlı özelliklerini taşıyan platformer oyunlar olmalarıyla dikkat çekerler.
Aslına dönüp bakıldığında tüm roguelike ve roguelite oyunlar bir noktada rol yapma oyunu olsa dahi tam anlamıyla bu terimi karşılamayabilirler. Zira RYO türü de kendi içerisinde belirli kurallara sahip ve rogue benzeri oyunlar bu türün de gereksinimlerini tam anlamıyla karşılamıyorlar.
Roguelike ve Roguelite türündeki modern oyunlar
Aramızdan belki de sayılı insan orijinal Rogue’u veya PC & konsol dönemi öncesi oyunları oynamıştır. Sitemizin genel ziyaretçi profiline bakarak eskilerden ziyade modern oyunların ilginizi çekeceğini düşünüyoruz. Bu nedenle sizler için hem roguelike hem de roguelite (ki artık ikisi de iç içe geçmiş durumda) türündeki modern oyunlardan bir liste hazırladık. Türe ilginiz varsa, aşağıdaki yapımlara göz atabilirsiniz.
- Returnal, 2021, Housemarque Games
- Dead Cells, 2017, Motion Twin
- Hades, 2018, Supergiant Games
- Vampire Survivors, 2021, Poncle
- Balatro, 2024, LocalThunk
- Darkest Dungeon 2, 2021, Red Hook Studios
- FTL: Faster Than Light, 2012, Subset Games
- Caves of Qud, 2015, Freehold Games
- Risk of Rain 2, 2020, Hopoo Games
- Slay The Spire, 2019, Mega Crit
- Inscryption, 2021, Daniel Mullins Games
- Noita, 2019, Nolla Games
- Loop Hero, 2021, Four Quarters
- Enter the Gungeon, 2016, Dodge Roll
- The Binding of Isaac: Rebirth, 2014, Edmund McMillen & Nicalis Inc.
- Hades 2, 2024, Supergiant Games
Tabii ki bunlar dışında da roguelike oyunlar kütüphanesi fazlasıyla büyük. Aralarından eğer türe yenisyseniz deneyebileceğiniz, en iyi oldukları kabul edilen oyunlara yer verdiğimizi belirtelim. Ayrıca Hades 2 erken erişim incelememizi de oyuna başlamadan önce okuyabilirsiniz.
Roguelike nedir, nasıl bir tür ve öne çıkan oyunları hangileri gibi tüm soruları yanıtladık. Eğer hala aklınıza takılan sorular varsa bizlerle yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz. Şimdiden herkese iyi oyunlar dileriz!
